Opvoedvraag Wintertijd
Uitslapen met kleine kinderen is een utopie, de overgang naar de wintertijd is het jaarlijkse dieptepunt. Hoe hou je ze in bed?
Lekker een uurtje langer slapen komend weekend? Iemand die dat zegt, heeft vast geen kleine kinderen. Als de tijd wordt verzet, geldt voor kinderen niet dat ze een uurtje langer slapen, maar dat ze zich een uur vroeger melden.
“Onze dochter van vijf jaar staat in plaats van om zes uur waarschijnlijk al om vijf uur naar ons bed, dus zeg maar gerust in het holst van de nacht. Het duurde vorig jaar weken voordat ze haar ritme enigszins had aangepast”, zegt een moeder. Het meisje wordt ‘s ochtends op de ‘oude’ tijd wakker en gaat ‘s avonds op de nieuwe tijd naar bed, maar ze heeft tóch moeite met inslapen. “Al met al slaapt ze minder dan normaal en dat merken we aan haar (en ons) humeur. Het zou ons wat waard zijn als we de overgang wat makkelijker kunnen maken.”
Een uurtje tijdsverschil klinkt minimaal, want je gaat ook niet elke dag op exacte hetzelfde tijdstip slapen. Toch hebben behoorlijk veel mensen er last van. Onze biologische klok moet resetten en kinderen zijn daar gevoelig voor. Voor de meeste mensen geldt dat het wennen aan de wintertijd een paar dagen duurt, de overgang naar de zomertijd is wat lastiger.
Wat niet wegneemt dat je kind in de dagen na de omschakeling naar de wintertijd af en toe een meltdown kan krijgen. “Het ritme van je kind is ontregeld”, zegt pedagoog en slaapdeskundige Merel Obermeijer. “Je kind heeft een jetlag.”
Opvoedcoach en psycholoog Joyce Akse: “De truc is om kinderen geleidelijk te laten wennen aan de nieuwe tijd.” Leg je kind de dagen voordat de wintertijd ingaat steeds een kwartiertje later in bed en haal haar er een kwartiertje later uit (als dat lukt met school). “Als de tijd eenmaal verzet is, houd je je aan de nieuwe tijd. Dat went het snelst”, zegt Obermeijer.
‘Hanteer een vast bedritueel’
Stel dat het meisje altijd om zeven uur naar bed gaat, dan gaat ze nadat de tijd is verzet ook gewoon om zeven uur naar bed. Volgens haar biologische klok is het dan al acht uur en hoewel dat later is dan normaal kan het toch lastig zijn om de slaap te vatten. Door de latere bedtijd is haar ideale moment om in slaap te vallen misschien al voorbij. Het lichaam geeft op een vast moment een seintje dat het moe is en wil slapen. Als je daar overheen schiet, kun je juist alerter worden en kan je kind de slaap moeilijker vatten.
Akse: “Hanteer een vast bedritueel. Dat is altijd al belangrijk, maar rond het verzetten van de tijd helemaal.”
Voor de vroege ochtenden geldt dat je kind echt moet leren wachten. “Ook al ben je wakker, je blijft toch nog even lekker in bed liggen”, zegt Obermeijer. Geen licht aan, geen boekje lezen, niet gaan spelen. Het is immers nog geen tijd om op te staan. “Bij een jong kind biedt een slaaptrainer (een grappig beestje of maan met een lampje) wellicht soelaas: pas als het licht aangaat, mag je kind uit bed komen. Wachten, ofwel uitgestelde behoeftebevrediging, is een vaardigheid die kinderen niet vanzelf hebben maar die je wel kunt trainen.”
Obermeijer: “Dat leren ze vooral overdag. Geef je kind niet direct alles waar het om vraagt. ‘Je mag zo televisiekijken, maar ik ruim eerst de tafel af’. Als je kind af en toe moet wachten, lukt het ‘s ochtends in bed ook beter. Als je maar weet dat wat je wilt zo meteen echt wel komt. Dan leert het zich ontspannen.”
Akse: “Met een beetje geluk valt het meisje tijdens het wachten vanzelf weer in slaap. Zo is haar biologische klok het snelst weer in het ritme.”
